Πολυσέλιδη έκθεση στον Γενικό Εισαγγελέα θα προωθήσει η Ελεγκτική Υπηρεσία μετά την αποκάλυψη σωρείας παρανομιών από πλευράς δημοσίων λειτουργών διαφόρων υπουργείων που είχαν εμπλοκή στις διαδικασίες αδειοδότησης ιδιόκτητου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της εταιρείας PEC (του ομίλου Cyfield) στο Μαρί.
Η έκθεση θα προωθηθεί στον Γενικό Εισαγγελέα με σκοπό να διαπιστωθεί κατά πόσο δικαιολογείται η διενέργεια ποινικής ή και πειθαρχικής έρευνας.
Όπως αναφέρει στα ευρήματα της έκθεσης της που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Ελεγκτική Υπηρεσία, «οι κρατικές αρμόδιες Αρχές επέδειξαν αδικαιολόγητη ανοχή ή/και απέτυχαν στο να αποτρέψουν εταιρεία ιδιωτικών συμφερόντων να προχωρήσει σε εκτεταμένες εργασίες για ανέγερση ιδιόκτητου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εντός του χερσαίου και θαλάσσιου χώρου στο Μαρί, χωρίς πρώτα να εξασφαλισθούν όλες οι απαραίτητες άδειες».
Η Ελεγκτική Υπηρεσία διενήργησε έλεγχο επί των διαδικασιών αδειοδότησης του ιδιωτικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κατόπιν καταγγελίας που υπέβαλε η ΑΗΚ.
Τα ευρήματα
Όπως προκύπτει από τον έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, οι κρατικές αρμόδιες Αρχές δεν παρεμπόδισαν ή απέτυχαν να αποτρέψουν την ιδιωτική εταιρεία να:
1. Κατασκευάσει υποστατικό ακτής και αντλιοστάσιο εντός κρατικού τεμαχίου (αρ. 558), που είναι εκμισθωμένο στην ΑΗΚ, χωρίς συνεννόηση, γραπτή συγκατάθεση από την ΑΗΚ και ακολούθως υποβολή αίτησης στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο Λάρνακας (ΕΚΓΛ) για τροποποίηση της σχετικής σύμβασης μίσθωσης.
2. Κατασκευάσει αντλιοστάσιο και αγωγό απόληψης και απόρριψης νερού για σκοπούς ψύξης των γεννητριών του εργοστασίου χωρίς να έχει εξασφαλίσει τις απαιτούμενες άδειες π.χ. Πολεοδομική Άδεια και Άδεια Οικοδομής.
3. Παραβιάσει την Πολεοδομική Άδεια η οποία εκδόθηκε το 2014 για την κατασκευή εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο τεμάχιο με αρ. 315, Φ/Σχ. 55/35 και η οποία προνοούσε ότι για τους αγωγούς και το αντλιοστάσιο θα έπρεπε να εξασφαλιστεί ξεχωριστή Πολεοδομική Άδεια, αφού η εν λόγω Άδεια περιοριζόταν αυστηρά στα όρια του συγκεκριμένου τεμαχίου.
4. Κατασκευάσει αγωγό απόληψης και απόρριψης νερού για σκοπούς ψύξης των γεννητριών του εργοστασίου, ο οποίος διέρχεται από κρατικά και τουρκοκυπριακά τεμάχια τα οποία αποτελούν επιταγμένη γη για σκοπούς της Ναυτικής Βάσης (ΝΒ), χωρίς να έχει υποβάλει αίτημα εκμίσθωσης των εν λόγω τεμαχίων στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο Λάρνακας και στην Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών. Ο αγωγός διέρχεται και από το τεμάχιο που είναι εκμισθωμένο στην ΑΗΚ (αρ. 558), χωρίς συνεννόηση, γραπτή συγκατάθεση από την ΑΗΚ και ακολούθως υποβολή αίτησης στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο Λάρνακας για τροποποίηση της σχετικής σύμβασης μίσθωσης.
5. Κατασκευάσει θαλάσσιο κρηπίδωμα (λιμενοβραχίονα) χωρίς άδειες από τις κρατικές αρμόδιες Αρχές, περιλαμβανομένης της Αρχής Λιμένων Κύπρου, καθώς το έργο αυτό βρίσκεται εντός λιμενικής περιοχής, όπου υπάρχει και ζώνη απαγόρευσης της ναυσιπλοΐας.
6. Διεξάγει εργασίες στη θαλάσσια στρατιωτική ζώνη, χωρίς να έχει λάβει άδεια από το Υπουργείο Άμυνας (ΥΠΑΜ). Σημειώνεται, όμως, ότι στην εταιρεία παραχωρήθηκαν διευκολύνσεις από το ΥΠΑΜ για κατασκευή αγωγού εντός του χερσαίου χώρου της Ναυτικής Βάσης. Ενδιαφέρον προκαλεί ότι, για την εν λόγω άδεια, το ΥΠΑΜ ζήτησε από την ιδιωτική εταιρεία «αντισταθμιστικά έργα», και πιο συγκεκριμένα την κατασκευή γηπέδου ποδοσφαίρου και κολυμβητικής δεξαμενής, όπως επίσης και την ανέγερση κτηρίου Λέσχης Αξιωματικών, συνολικής αξίας πέραν του €1,5 εκατ.
7. Εκτελέσει θαλάσσιες εργασίες χωρίς τήρηση των περιβαλλοντικών όρων που αφορούσαν τη λήψη προστατευτικών μέτρων για το θαλάσσιο περιβάλλον (π.χ. κουρτίνες για ιζήματα, διακοπή εργασιών σε έντονο κυματισμό) με κίνδυνο να υπάρξουν αρνητικές συνέπειες για τα προστατευόμενα λιβάδια Ποσειδωνίας που βρίσκονται στην περιοχή. Σύμφωνα με το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών, η τελευταία ενημέρωση που είχε από το Τμήμα Περιβάλλοντος, ήταν ότι η εταιρεία, κατόπιν σχετικών υποδείξεων, είχε στη συνέχεια συμμορφωθεί με τους περιβαλλοντικούς όρους καθώς είχαν τοποθετηθεί οι «κουρτίνες» συγκράτησης αιωρούμενων στερεών.
8. Κατασκευάσει υποθαλάσσιο αγωγό χωρίς άδειες από τις κρατικές αρμόδιες Αρχές, περιλαμβανομένων της Αρχής Λιμένων (εκτός στρατιωτικής ζώνης) και του ΥΠΑΜ (εντός στρατιωτικής ζώνης).
9. Δεν έχει υποβάλει, όπως φαίνεται, αίτημα στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως για τροποποίηση της σχετικής Πολεοδομικής Άδειας, προκειμένου αυτή να καλύπτει την αύξηση της ισχύος του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από 230MW σε 269MW.
Τετελεσμένα και προβληματισμός
Στην έκθεση της η Ελεγκτική Υπηρεσία εκφράζει τον έντονο προβληματισμό της από το γεγονός ότι το Τμήμα Πολεοδομίας δεν εξέτασε ολοκληρωμένα την αδειοδότηση του έργου παρά μόνο περιορίστηκε στην αδειοδότηση του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού εντός του εκμισθωμένου προς την εταιρεία τεμαχίου, τη στιγμή που αυτός δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς την εγκατάσταση αγωγών, αντλιοστασίου και άλλων παρεμφερών αναπτύξεων, εντός ή εκτός του εν λόγω τεμαχίου. «Αυτή η ενέργεια φαίνεται ότι δημιούργησε τετελεσμένα αφού πλέον οι μόνες ρεαλιστικές επιλογές είναι είτε η κατεδάφιση των υποδομών αυτών για αποκατάσταση της νομιμότητας, είτε η εκ των υστέρων αδειοδότησή τους. Κρίνουμε ότι τα τετελεσμένα δημιουργούν συνθήκες «πίεσης» με κίνδυνο οι όποιες εκ των υστέρων αιτήσεις να μην αξιολογούνται αντικειμενικά και αμερόληπτα», σχολιάζει στην έκθεση της η Ελεγκτική Υπηρεσία.
Δεν λήφθηκαν μέτρα
Η Ελεγκτική Υπηρεσία στηλιτεύει στην έκθεση της και το γεγονός ότι, οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες δεν έλαβαν μέτρα για αποκατάσταση της νομιμότητας. Όπως επισημαίνεται «Η φύση των εργασιών καθώς και η χρονική διάρκειά τους, δεν αφήνει περιθώρια δικαιολογίας μη έγκαιρης λήψης αποφασιστικών μέτρων από μέρους των κρατικών αρμοδίων Αρχών. Οι κρατικές αρμόδιες Αρχές, επικαλούμενες τις οδηγίες που είχαν δοθεί από το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών σε μεταξύ τους συσκέψεις με σκοπό την εκ των υστέρων «αποκατάσταση της νομιμότητας», δεν προέβησαν στη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων, δικαστικών και μη, για σκοπούς άρσης των παρανομιών, ως όφειλαν να πράξουν. Η οδηγία του ΓΔ του ΥΠΕΣ προς τις κρατικές αρμόδιες Αρχές για να εξεταστεί η εκ των υστέρων αδειοδότηση των κατασκευών προκαλεί έντονο προβληματισμό. Αναπόφευκτα, πέραν των άλλων, δημιουργεί και αρνητικό προηγούμενο για πιθανή επανάληψη παρόμοιων συμπεριφορών/πρακτικών εκ μέρους ιδιωτών ή άλλων φορέων στο μέλλον».
Στον Γενικό Εισαγγελέα για διώξεις
Στην πολυσέλιδη έκθεση της η Ελεγκτική Υπηρεσία καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: «Ιδιωτική εταιρεία προχώρησε στην ανέγερση ιδιόκτητου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Μαρί. Ωστόσο, οι κρατικές αρμόδιες Αρχές δεν παρεμπόδισαν την εταιρεία να κατασκευάσει τις παρεμφερείς υποδομές που ήταν απαραίτητες για τη λειτουργία του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού (υποστατικό ακτής, αντλιοστάσιο, χερσαίους και θαλάσσιους αγωγούς απόληψης και απόρριψης νερού για σκοπούς ψύξης των γεννητριών του εργοστασίου, θαλάσσιο κρηπίδωμα) χωρίς να έχει προηγουμένως υποβάλει αιτήσεις για να εξασφαλίσει τις απαιτούμενες άδειες, να λάβει τις σχετικές εγκρίσεις και να εκμισθώσει προς όφελος της τεμάχια στα οποία θα επέμβαινε για την ανέγερση των εν λόγω υποδομών. Οι κρατικές αρμόδιες Αρχές παρέμεναν αδρανείς καθώς η εταιρεία προχωρούσε στις κατασκευαστικές εργασίες και όταν η ΑΗΚ προέβη σε σχετική καταγγελία με την Υπηρεσία μας να ξεκινά σχετική διερεύνηση, έγιναν συσκέψεις στην παρουσία των Αρχών αυτών και δόθηκαν οδηγίες για να εξεταστεί η εκ των υστέρων αδειοδότηση των παράνομων κατασκευών».
Εκ του αποτελέσματος, καταλήγει στην έκθεση της η Ελεγκτική Υπηρεσία «προκύπτουν αποφάσεις/ενέργειες εκ μέρους δημοσίων λειτουργών με εξουσίες λήψης αποφάσεων οι οποίες ενδεχομένως να ενέχουν πειθαρχικές/ποινικές ευθύνες. Ως εκ τούτου, η παρούσα Ειδική Έκθεση θα προωθηθεί στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, ως ο αρμόδιος να αποφασίσει για διάπραξη τυχόν αδικημάτων. Πέραν των όποιων ευθυνών, η Υπηρεσία μας εντοπίζει ουσιαστικές αδυναμίες στην ύπαρξη ενός κεντρικού συντονισμού των κρατικών αρμοδίων Αρχών. Αυτό το κενό δημιουργεί «ευκαιρίες» εκμετάλλευσης και μη εφαρμογής των σύννομων διαδικασιών».
Η εταιρεία βλέπει αλλότρια κίνητρα από ΑΗΚ
Μέσω των σχολίων που απέστειλε στην Ελεγκτική Υπηρεσία το Τμήμα Πολεοδομίας, καταγράφονται και οι θέσεις της εταιρείας PEC, στην οποία ανήκει ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός. Η εταιρεία ισχυρίζεται τα εξής για τις παρανομίες που της καταλογίζονται:
- Τα έργα ανέγερσης του αντλιοστασίου και της κατασκευής των αγωγών ξεκίνησαν από το 2019 και ολοκληρώθηκαν πριν από ένα περίπου χρόνο, δηλαδή, περί τα τέλη του 2023 με δαπάνη αρκετών εκατομμυρίων ευρώ σε πλήρη γνώση των αρμοδίων Αρχών.
- Ο χώρος ανέγερσης του αντλιοστασίου, όπως και ο χώρος τοποθέτησης των αγωγών προμήθειας θαλασσινού νερού βρίσκονται μέσα στη στρατιωτική Ναυτική Βάση στο Μαρί, ιδιοκτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο εν λόγω χώρος είναι ιδιοκτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω του ΥΠΑΜ, από το οποίο η εταιρεία εξασφάλισε όλες τις απαιτούμενες άδειες.
- Το αντλιοστάσιο και η εγκατάσταση/τοποθέτηση του αγωγού προμήθειας θαλασσινού νερού έγινε στον χώρο και τόπο ο οποίος αρμοδίως υποδείχθηκε από την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω του ΥΠΑΜ. Όλες οι κατασκευές και οι εργασίες γίνονταν πάντοτε με την υπόδειξη, έγκριση και συγκατάθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω του ΥΠΑΜ. Στο εν λόγω Υπουργείο υποβλήθηκαν και οι σχετικές μελέτες, σχέδια και προδιαγραφές οι οποίες εγκρίθηκαν και η εταιρεία εξασφάλισε τις απαιτούμενες άδειες.
- Η εταιρεία προέβη στην κατασκευή «αντισταθμιστικών μέτρων» για την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία, προς όφελος του ΥΠΑΜ, αξίας πέραν του €1,5 εκατ.
- Η ΑΗΚ γνώριζε από το 2019 όταν ξεκίνησε η ανέγερση των εγκαταστάσεων του αντλιοστασίου και η εκσκαφή του αγωγού και μάλιστα επανειλημμένως αρμόδιοι υπάλληλοι και αξιωματούχοι της είχαν ελέγξει και εποπτεύσει τις σχετικές κατασκευές, χωρίς οποτεδήποτε, για περίοδο τριών και πλέον χρόνων, να εγείρουν οποιοδήποτε ζήτημα ή θέμα ή ένσταση.
Ο Διευθυντής της εταιρείας εξέφρασε επίσης την απορία του για το πώς ήταν δυνατό μετά την ανέγερση του αντλιοστασίου και την τοποθέτηση των αγωγών να εγείρονται για πρώτη φορά τα θέματα που το Τμήμα Πολεοδομίας κατέγραφε στην επιστολή του, θεωρώντας ως μόνη λογική εξήγηση για τους ισχυρισμούς του Τμήματος, ότι είχε επηρεασθεί από την ΑΗΚ στην προσπάθειά της να αποτρέψει μια ανταγωνιστική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε απάντηση της πιο πάνω επιστολής της εταιρείας, ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας απέστειλε στις 9/1/2024 επιστολή με την οποία την ενημέρωσε ότι, οι ισχυρισμοί της σε σχέση με την νομιμότητα των κατασκευών δεν ευσταθούσαν, αναφέροντάς της ότι το περιεχόμενο της προηγούμενης επιστολής ημερ. 28.11.2023 του Τμήματος προς την εταιρεία, εξακολουθούσε να ισχύει αφού η χορηγηθείσα Πολεοδομική Άδεια αφορούσε αποκλειστικά και μόνο την ανέγερση του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού εντός του τεμαχίου με αρ. 315 (παλαιός αριθμός 307), Φ/Σχ. 55/35.
